تحلیل های مورفومتری عوامل تشکیل و تحول آبکندها در حوضه ی آبریز شاخن (استان خراسان جنوبی)

نویسندگان

مهدی ثقفی

رضا اسماعیلی

چکیده

فرسایش آبکندی از پدیده­های معمول در آب و هوایی نیمه­خشک می­باشد. آنها مناطق وسیع با شرایط مورفولوژیکی، خاک­شناسی و آب و هوایی متفاوت ­را تحت­تأثیر قرارمی­دهند. میزان هدررفتن خاک درنتیجه­ی ایجاد آبکندها در دهه­های اخیر به جهت فرسایش قابل ملاحظه­ی اراضی تحت کشت در حوضه­ی آبریز شاخن، مشکلاتی بسیار جدی ایجاد کرده است. با تکیه بر خصوصیات مورفولوژیکی و شکل هندسی هیدرولیکی، دو نوع عمده­ی آبکندها تشخیص داده شده: 1- آبکندهای موقتی که بر روی دامنه­های با شیب کم گسترش می­یابند؛ 2- آبکندهای دایمی که در نتیجه فرسایش بسیار زیاد ایجاد می­شوند. اهداف مورد نظر در این بررسی عبارتند از: 1- تعیین توزیع مکانی این آبکندها در منطقه مورد مطالعه 2- اندازه­گیری خصوصیات مورفولوژیکی و توپوگرافی آنها و 3- تعیین عواملی که بازسازی و گسترش و تحول آنها را سبب می­شوند.   جهت بررسی عوامل اصلی تشکیل انواع متفاوت آبکندها، داده­های مربوط به شرایط محیط طبیعی         از قبیل: فیزیوگرافی، زمین­شناسی، خصوصیات خاک، کاربری اراضی و شرایط هیدرولوژیکی به­طور میدانی  جمع­آوری شد. فرضیات مربوط به مکانیسم­های مؤثر در تشکیل و تحول هر دو نوع آبکند دایمی و موقتی و خصوصیات متفاوت آنها مورد بحث قرار گرفته است. این نوع از آبکندها تحت شرایط آب و هوایی نیمه­خشک در مناطق کوچکی از حوضه­ی آبریز شاخن در استان خراسان جنوبی مورد بررسی واقع شده­اند. بررسی­های میدانی در خصوص مورفولوژی آبکندها و فرآیندهای به­وجودآورنده­ی آنها در سه منطقه از محدوده­ی مورد مطالعه که نماینده­ی شرایط زمین محیطی متفاوتی هستند، انجام شده است. به­طوری­که اظهار می­شود، با وجود اینکه آبکند منطقه­ی شماره­ی 1 از محدوده­ی مورد مطالعه در ابتدا توسط رواناب سطحی ایجاد شده، اما در حال حاضر بسیار فعال بوده و آنچنان دچار تحول شده که فروافتادگی کف و کرانه­ها مهمترین فرآیندهای متحول­کننده­ی آن به شمار می­روند.  در مناطق مورد مطالعه، اقدامات کنترل فرسایش باید مبتنی بر افزایش تراکم پوشش­گیاهی بر روی زمین جهت کاهش سرعت جریان آب در اراضی بالادست مناطق دارای فرسایش آبکندی باشد تا به این ترتیب حجم جریان در مناطق تحت فرسایش آبکندی کاهش پیدا کند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تحلیل¬های مورفومتری عوامل تشکیل و تحول آبکندها در حوضه¬ی آبریز شاخن (استان خراسان جنوبی)

فرسایش آبکندی از پدیده­های معمول در آب و هوایی نیمه­خشک می­باشد. آنها مناطق وسیع با شرایط مورفولوژیکی، خاک­شناسی و آب و هوایی متفاوت ­را تحت­تأثیر قرارمی­دهند. میزان هدررفتن خاک درنتیجه­ی ایجاد آبکندها در دهه­های اخیر به جهت فرسایش قابل ملاحظه­ی اراضی تحت کشت در حوضه­ی آبریز شاخن، مشکلاتی بسیار جدی ایجاد کرده است. با تکیه بر خصوصیات مورفولوژیکی و شکل هندسی هیدرولیکی، دو نوع عمده­ی آبکندها تشخیص...

متن کامل

ارزیابی تأثیر مورفومتری لندفرم ها بر روی سیل خیزی حوضه های آبریز (مطالعه ی موردی: حوضه های شمالی کوهستان سبلان)

چکیده یکی از مسائل مطرح در هیدرولوژی یک منطقه تولید رواناب و مساله سیل­خیزی است. لندفرم­ها با توجه به مورفومتری که دارند نقش مهمی را در ایجاد رواناب و سیل­خیزی ایفا می­کنند. در این پژوهش با استفاده از استخراج لندفرم­ها و لایه­های کاربری زمین، پوشش­گیاهی، جنس سازندها، بارش و کاربری زمین اقدام به پهنه­بندی سیل­خیزی در دامنه­های شمالی سبلان شده است تا از این طریق اثرات مورفومتری لندفرم­ها در هیدر...

متن کامل

اولویت‌بندی عوامل مورفومتری موثر بر تشکیل مخروط‌افکنه ‌با استفاده از روش رگرسیون چندمتغیره (مطالعه موردی: دامنه‌ی جنوبی البرز؛ استان سمنان)

بین حوزه­های آبخیز و مخروط­افکنه­ها به عنوان مهم­ترین اشکال ناهمواری­های مناطق خشک و نیمه­خشک، روابطی وجود دارد که استفاده از آن­ها هم ابعاد مخروط­افکنه­ها را مشخص می­کند و هم تاثیر عوامل مختلف در شکل­گیری مخروط­افکنه­ها را به صورت کمّی نشان می­دهد. در تحقیق حاضر جهت یافتن مناسب­ترین مدل در دامنه­ی جنوبی البرز در استان سمنان از ویژگی­های مورفومتری حوزه­ها استفاده شده است. برای این منظور، محدوده­...

متن کامل

بررسی ویژگی‌های مورفومتری آبکندها و عوامل مؤثر بر گسترش آن‌ها در کاربری زراعت دیم در جنوب استان آذربایجان‌شرقی

فرسایش آبکندی یکی از مهم­ترین انواع فرسایش آبی است که با­ توجه به تولید رسوب و تخریب شدید خاک، مطالعه آن اهمیت ویژه­ای دارد. اطلاعات اندکی در مورد گسترش فرسایش آبکندی در مناطق تحت کشاورزی دیم وجود دارد. مطالعه حاضر به­منظور بررسی روابط بین ویژگی­های مورفومتری آبکند و تأثیر برخی عوامل زمینی (طول، شیب، مساحت زهکش، کاربری زمین و جهت شخم) بر گسترش فرسایش آبکندی به­منظور بررسی راه­کارهای حفاظتی در ج...

متن کامل

تحلیل الگوهای گردش جوی موجد بارش های سیلابی در حوضه ی آبریز بابل رود

چکیده بارش متغیری است که مقدار، شدت و نوع آن، در ابعاد زمانی و مکانی تغییر می­کند. وقوع بارش­های سنگین نمودی از این تغییرات است که عاملی مخاطره­­آمیز در بروز حوادث طبیعی مثل سیل می­باشد. در این پژوهش با هدف بررسی رفتار بارش و دبی حوضه­ی آبریز بابلرود، ایستگاه قران تالار، به عنوان ایستگاه شاخص انتخاب گردید. سپس چرخه­های حاکم بر پارامترهای بارش و دبی ایستگاه مزبور در مقیاس سالانه (1391-1355) بر ...

متن کامل

رابطه رهبری تحول گرا با جوسازمانی و خلاقیت در ادارات ورزش و جوانان استان خراسان جنوبی

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین رهبری تحول‌گرا، جوسازمانی و خلاقیت کارکنان ادارات ورزش و جوانان خراسان جنوبی بود. روش‌شناسی: این پژوهش توصیفی و طرح آن از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را تمامی کارکنان ادارات ورزش و جوانان خراسان جنوبی در سال 1393 تشکیل می‌دادند (120 نفر) و 113 پرسشنامه برگشت داده شد که به‌عنوان نمونه آماری مورد تحلیل قرار گرفت. برای سنجش متغیرهای موردمطالعه از پرسش...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
جغرافیا و توسعه

جلد ۷، شماره ۱۵، صفحات ۱۳۳-۱۵۰

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023